بررسی تأثیرات سد آغ چای بر چشمه های پایین دست

مشکل فرار آب از ساختگاه سدها همواره یکی از موارد چالش برانگیز در امر سدسازی بوده است. سد آغ چای نیز به عنوان بزرگ ترین سد خاکی قوسی کشور با هسته رسی، یکی از این موارد می¬باشد که در حوضه آبریز آغ چای در استان آذربایجان غربی و بر روی رود آغ چای احداث شده است. بررسی¬ها نشان دادند که ساختگاه این سد بر روی نهشته¬های سازند قم و قرمز زیرین بنا شده است. از ویژگی¬های این توالی¬ها در این منطقه وجود حفرات انحلالی به همراه درز و شکستگی¬های فراوان است که باعث باوجود آمدن مشکل فرار آب در ساختگاه سد شده است. در این پژوهش ابتدا با بررسی پارامترهای زمین شناسی مهندسی محدوده ساختگاه سد، به دلایل ایجادکننده این مشکل پرداخته شد. در ادامه با مطالعه شرایط هیدرولوژیکی حوضه آبریز و روند تغییرات تراز آب زیرزمینی در گستره دشت قره ضیاءالدین و نیز آبدهی چشمه¬های واقع در پایین دست سد، معلوم شد که بعد از آبگیری این سد به دلیل شرایط نامطلوب زمین شناسی مهندسی ساختگاه و نیز گسترش توالی¬های نفوذپذیر در زیر دشت قره ضیاءالدین، یک جریان آب زیرزمینی از سمت مخزن سد به سوی دشت ایجاد شده است. تبعیت تراز آب مخزن سد با هیدروگراف متوسط دشت و نیز خروجی چشمه¬های واقع در پایین دست شاهدی بر این ادعا است.